นิทฺเทสวารวณฺณนา

[26] เอวํ วุตฺตนฺติ เอวํ ทฺวาราลมฺพเนหิ สทฺธิํ ทฺวารปฺปวตฺตธมฺมวิภาควเสน วุตฺตํฯ ปิยสภาวํ ปิยชาติกํ ‘‘กถํ รูเปน โข, อาวุโส’’ติอาทีสุ วิย ปิยสภาวฏฺเฐน รูปํ, น รุปฺปนฏฺเฐนาติ วุตฺตํ ‘‘ปิยรูปํ…เป.… รูปํ น รูปกฺขนฺโธ’’ติฯ รุปฺปนฏฺเฐน รูปกฺขนฺธปริยาปนฺนมฺปิ จกฺขาทิ ปิยสภาวมตฺตวจนิจฺฉาวเสน ปิยรูปเมว อนุปฺปวิสติ, น รูปกฺขนฺธนฺติ อาห ‘‘ปิยสภาว…เป.… น รูปกฺขนฺโธติ วุตฺต’’นฺติฯ ‘‘โย ปน ยตฺถ วิเสโส’’ติ วุตฺโต วิเสสสทฺโท นานุวตฺตตีติ อธิปฺปาเยนาห ‘‘วจนเสโส’’ติฯ น หิ อธิการโต ลพฺภมานสฺส อชฺฌาหรณกิจฺจํ อตฺถิฯ ทิฏฺฐิสญฺญาติ วา ปทุทฺธาโรยํ เวทิตพฺโพฯ วิเสสตา ปนสฺสา ‘‘วิเสสํ วณฺณยิสฺสามา’’ติ ปฏิญฺญาย เอว ปากฏาฯ ‘‘อวเสสา สงฺขารา’’ติ เอตฺถาปิ เอเสว นโยฯ สํโยชนวเสน ชานาติ อภินิวิสตีติ สญฺญา ทิฏฺฐีติ อาห ‘‘ทิฏฺฐิ เอว สญฺญา’’ติฯ ทิฏฺฐิ จาติ จ-สทฺเทน อวสิฏฺฐํ ปปญฺจํ สงฺคณฺหาติฯ ตถา หิ ‘‘ปปญฺจสญฺญาสงฺขา’’ติ เอตฺถ ปปญฺจสูทนิยํ (ม. นิ. อฏฺฐ. 1.201) วุตฺตํ ‘‘สญฺญานาเมน วา ปปญฺจา เอว วุตฺตา’’ติฯ

[28] ‘‘ขนฺธา เวทนากฺขนฺโธ’’ติ เอตสฺมิํ อนุโลเม ยถา สรูปทสฺสเนน วิสฺสชฺชนํ ลพฺภติ, น เอวํ ‘‘น ขนฺธา น เวทนากฺขนฺโธ’’ติ ปฏิโลเม, อิธ ปน ปฏิวจเนน วิสฺสชฺชนนฺติ ตทตฺถํ วิวรนฺโต ‘‘ขนฺธสทฺทปฺปวตฺติยา จ อภาเว เวทนากฺขนฺธสทฺทปฺปวตฺติยา จ อภาโว’’ติ อาหฯ เตน สตฺตาปฏิเสเธ อยํ น-กาโรติ ทสฺเสติฯ สทฺทคฺคหณญฺเจตฺถ สทฺทนิพนฺธนตฺตา ปญฺญตฺติยา สทฺทสภาคตํ วา สนฺธาย กตํฯ ปณฺณตฺติโสธนญฺเหตํฯ เตนาห ‘‘ปณฺณตฺติโสธนมตฺตเมว กโรตี’’ติฯ เตน นิทฺธาเรตพฺพสฺส ธมฺมนฺตรสฺส อภาวํ ทสฺเสติฯ ยโต วุตฺตํ ‘‘น อญฺญธมฺมสพฺภาโว เอเวตฺถ ปมาณ’’นฺติฯ เอวญฺจ กตฺวาติอาทินา ยถาวุตฺตมตฺถํ ปาฐนฺตเรน สมตฺเถติฯ กามํ กตฺถจิ สติปิ ขนฺเธ นตฺถิ เวทนากฺขนฺโธ, อขนฺธตฺตสภาวา ปน นตฺถิ เวทนาติ ‘‘น ขนฺธา น เวทนากฺขนฺโธติ? อามนฺตา’’ติ วุตฺตนฺติ เอวํ วา เอตํ ทฏฺฐพฺพํฯ เตนาห อฏฺฐกถายํ ‘‘ปญฺญตฺตินิพฺพานสงฺขาตา’’ติอาทิฯ